عن على‌بن موسى الرضا عن ابیه موسى‌بن جعفر عن ابیه جعفربن محمد عن ابیه محمدبن على عن ابیه على‌بن الحسین عن ابیه السیّد الشهید الحسین‌بن على عن ابیه سید الوصیین امیرالمؤمنین على‌بن ابى‌طالب علیهم السلام، قال: «ان رسول الله صلّى الله علیه و آله خطبنا ذات یوم فقال: ایّها الناس انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکه والرحمه والمغفره، شهر هو عندالله افضل الشهور، و ایّامه افضل الایّام، و لیالیه افضل اللیالى، و ساعاته افضل الساعات، و هو شهر دعیتم فیه الى ضیافه الله، و جعلتم فیه من اهل کرامه الله، انفاسکم فیه تسبیح، و نومکم فیه عباده و عملکم فیه مقبول، و دعاؤکم فیه مستجاب، فاسئلواالله ربّکم بنیّات صادقه و قلوب طاهره، ان یوفقکم الله لصیامه و تلاوه کتابه، فانّ الشقىّ من حرم غفران الله فى هذ الشهر العظیم، اذکروا بجوعکم و عطشکم فیه جوع یوم القیمه و عطشه، و تصدقوا على فقرائکم و مساکینکم، و وقروا کبارکم، وارحموا صغارکم، و صلوا ارحامکم، واحفظوا السنتکم، و غضوا عما لایحل النظر الیه ابصارکم، و عمّا لایحلّ الیه اسماعکم، و تحننوا على ایتام النّاس یتحنن على ایتامکم، و توبوا الى الله من ذنوبکم، وارفعوا الیه ایدیکم بالدعاء فى اوقات صلواتکم فانها افضل الساعات ینظرالله عزّوجلّ فیها بالرحمه الى عباده، و یجیبهم اذا ناجوه، و یلبیّهم اذا نادوه، و یستجیب لهم اذا دعوه.
ایهاالناس ان انفسکم مرهونه باعمالکم، ففکوّها باستغفارکم، و ظهورکم ثقیله من اوزارکم، فخفّفوا عنها بطول سجودکم، و اعلموا انّالله عزّوجلّ ذکره اقسم بعزته ان لایعذّب المصلّى ن و الساجدین، و ان لایروعهم بالنار، یوم یقوم النّاس لرب العالمین ایهاالناس من فطر منکم صائمآ مؤمنآ فى هذاالشّهر کان له بذلک عندالله عتق رقبه و مغفره لما مضى من ذنوبه.
فقیل: یا رسول‌الله و لیس کلنا نقدر على ذلک، فقال علیه السّلام: اتقوا النار و لو بشق تمره، اتقوا النار ولو بشربه من ماء.
ایّها النّاس من حسن منکم فى هذا الشهر خلقه کان له جواز على الصراط یوم تزل فیه الاقدام، و من خفّف منکم فى هذا الشهر عما ملکت یمینه خفّف‌الله علیه حسابه، و من کفّ فیه شرّه کفّالله عنه غضبه یوم یلقاه، و من اکرم فیه یتیمآ اکرمه الله یوم یلقاه، و من وصل فیه رحمه و صله‌الله برحمه یوم یلقاه، و من قطع فیه رحمه قطع‌الله عنه رحمته یوم یلقاه، و من تطوع فیه بصلوه کتب‌الله له براءه من النار، و من ادى فیه فرضاکان له ثواب من ادى سبعین فریضه فیما سواه من الشهور و من اکثر فیه من الصلواه على ثقل‌الله میزانه یوم تخفّف الموازین، و من تلافیه آیه من القرآن کان له مثل اجرمن ختم القرآن فى غیره من الشهور.
ایها الناس ان ابواب الجنان فى هذاالشهر مفتّحه فاسئلوا ربکم ان لایغلقها علیکم، و ابواب النیّران مغلّقه فاسئلوا ربّکم ان لایفتحها علیکم، والشیاطین مغلوله فاسئلوا ربّکم الا یسلّطها علیکم. قال امیرالمؤمنین صلوات‌الله علیه: فقمت و قلت: یا رسول‌الله ما افضل الاعمال فى هذا الشهر؟ فقال: یا اباالحسن افضل الاعمال فى هذا الشهر الورع عن محارم‌الله عزّوجلّ، ثم بکى، فقلت: یا رسول‌الله ما یبکیک؟ فقال یا علىّ لما یستحل منک فى هذا الشهر، کأنى بک و انت تصلّى لربّک و قد انبعث اشقى الاولین و الاخرین، شقیق عاقر ناقه ثمود، فیضربک ضربه على قرنک تخضب منها لحیتک.
قال امیرالمؤمنین علیه السلام: فقلت یا رسول‌الله: و ذلک فى سلامه من دینى؟ فقال علیه السلام: فى سلامه من دینک، ثم قال یاعلى من قتلک فقد قتلنى و من ابغضک فقد ابغضى، و من سبّک فقد سَبنى لانّک منّى کنفسى، روحک من روحى، و طینتک من طینتى، ان الله عزّوجلّ خلقنى و ایاک، و اصطفانى و ایاک، و اختارنى للنبوه و اختارک للامامه، فمن انکرامامتک فقد انکر نبوتى. یاعلى انت وصیّى و ابو ولدى و زوج ابنتى و خلیفتى على امتى فى حیاتى و بعد موتى، امرک امرى و نهیک نهیى، اقسم بالذى بعثنى بالنبوه وجعلنى خیرالبریه انک حجه‌الله على خلقه، و امینه على سره و خلیفته فى عباده» (اقبال الاعمال، رضى‌الدین ابى القاسم على بن موسى بن جعفر بن طاوس، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، بی تا، ص۲)
حضرت على‌بن موسى‌الرضا علیه السلام از اجداد طاهرین خود، از حضرت امیرالمؤمنین على علیه سلام‌الله تعالى بیان مى‌کند، حضرت رسول صلّى الله علیه و آله در یکى از روزها براى ما خطبه‌اى ایراد کرد و فرمود: اى مردم ماه خدا بسوى شما رو آورد، ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش بر شما فرا رسید، ماهى است که نزد خدا برترین ماه‌هاست، روزهایش برترین روزهاست، شب‌هایش برترین شب‌هاست، لحظه‌هایش برترین لحظه‌هاست، ماهى است که در این ماه شما را به مهمانى خداى تعالى دعوت کرده‌اند، خداى تعالى شما را در این ماه اهل کرامت قرار داده و به شما کرامت فرموده، نفس کشیدن شما در این ماه تسبیح خداست، خواب شما در این ماه عبادت است، عمل شما در این ماه قبول درگاه الهى است، دعاى شما در این ماه مستجاب است، پس سئوال کنید از خدا، خدائى که مربى و پروردگار شماست، با نیت‌هاى صادق و دل‌هاى پاک بخواهید تا خداى تعالى شما را توفیق روزه گرفتن و تلاوت قرآن در این ماه عطا فرماید، به درستى که شقى و عاقبت به شر کسى است که در این ماه بزرگ از آمرزش خداى تعالى محروم گردد. روزه بگیرید و با گرسنگى و تشنگى خود، در این ماه، گرسنگى و تشنگى قیامت را به یاد آورید، بدانید که گرسنگى و تشنگى و عطش روز قیامت سخت است، با گرسنگى در این ماه به یاد مردم گرسنه باشید، بدانید بعضى گرسنه‌اند، فقراء و مساکین خود را تصدیق کنید، حرف آنان را باور کنید و به آنان کمک کنید، از زیادى مال و دارائى خود به آنان بدهید، آنان را بزرگ بدارید و با احترام با آنان برخورد کنید، بزرگان و پیران خود را احترام بگذارید و تعظیم کنید، به کودکان خود رحم کنید، صله رحم انجام دهید خویشان خود را سرکشى کنید و اگر مشکلى داشتند به آنان کمک کنید، زبان خود را حفظ کنید و مواظب باشید هر حرفى را نگوئید، از آن چه نظر کردن به آن حلال نیست چشم بپوشانید، شنیدن آن چه بر شما حرام است گوش خود را از شنیدن آن بازدارید، با یتیمان مردم مهربانى کنید تا بعد از شما با یتیمان شما مهربانى کنند، از گناهان خود به درگاه خداى رحمان و رحیم توبه کنید، در وقت نماز دست‌هاى خود را بدعا بلند کنید چون وقت نماز بهترین وقتهاست، در اوقات نماز خداى رحمان و رحیم با رحمت بسوى بندگان خود نظر مى‌کند، هر وقت بندگان مناجات کنند خداى تعالى به آنان جواب مى‌دهد، هرگاه خدا را ندا کنند بندگان را لبیک گوید و هرگاه او را بخوانند اجابت فرماید.
اى مردم حتمآ نَفْس و جان شما در گرو اعمال شماست، پس با استغفار و طلب آمرزش آن را از گرو بدر آورید، بار شما سنگین است، گناه شما فراوان است، گناه زیاد پشت شما را خم مى‌کند، و مى‌شکند، بار خود را سبک کنید، سنگینى پشت خود را با سجده‌هاى طولانى سبک کنید.
مردم بدانید خداى عزّوجلّ به عزّت خود قسم یاد کرده که نماز گذاران و سجده کنندگان را عذاب نکند و آن‌ها را در روز قیامت به آتش نترساند.
اى مردم اگر کسى از شما در این ماه مؤمن روزه‌دارى را افطار دهد در نزد خدا ثواب آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان گذشته را دارد.
بعضى از اصحاب عرض کردند یا رسول‌الله همه ما قدرت افطار دادن نداریم: چه کنیم؟ حضرت فرمود: روزه‌دار را افطار بدهید ولو به نصف دانه خرمائى باشد، با افطار دادن روزه دارى از آتش جهنم بپرهیزید، گرچه به نصف دانه خرمائى و یا به یک شربت آبى باشد.
اى مردم اگر کسى در این ماه خُلق خود را نیکو کند، در آن روزى که قدم‌ها بر صراط مى‌لغزد او به آسانى از صراط بگذرد، کسى که در این ماه بر غلام و کنیز و زیر دست خود سبک بگیرد و از آن‌ها کمتر کار به کشد، خداى تعالى حساب او را در قیامت آسان کند، کسى که در این ماه شر خود را از مردم نگهدارد و شر او به خلق خدا نرسد، خداى تعالى غضب خود را در روز قیامت از او باز دارد، کسى که در این ماه یتیمى را گرامى دارد خداى تعالى در قیامت او را گرامى مى‌دارد، هر کس در این ماه صله رحمى کند، به نزدیکان خود احسان و خوبى کند خداى تعالى در قیامت به او رحم مى‌کند و رحمت خود را از او نگیرد و با او قطع رحم نکند، اگر کسى در این ماه قطع صله رحم و قطع احسان و خوبى به کند خدا هم از او قطع رحم مى‌کند.
هر کس در این ماه نماز مستحبى بخواند خداى تعالى براى او برات بیزارى از آتش جهنم را بنویسد، آنکس که در این ماه نماز واجبى را ادا کند خداى تعالى ثواب هفتاد نماز واجب را که در ماه‌هاى دیگر ادا کرده باو عطا کند، هر کس دراین ماه بر من بسیار صلوات فرستد در آن روزى که ترازوهاى اعمال سبک باشد خداوند ترازوى عمل او را سنگین کند، و کسى که دراین ماه یک آیه از قرآن بخواند ثواب کسى دارد که در ماه‌هاى دیگر ختم قرآن کرده باشد.
اى مردم در این ماه درهاى بهشت باز است، از پروردگار خود بخواهید تا آن را براى شما نبندد، درهاى جهنم در این ماه بسته است از پروردگار خود بخواهید تا آن را براى شما باز نکند، در این ماه شیطان را بسته و غل کرده‌اند از پروردگار خود بخواهید تا شیطان را بر شما مسلط نکند.
حضرت امیرالمؤمنین صلوات‌الله تعالى علیه فرمود: من برخواستم و عرض کردم یا رسول‌الله: افضل‌ترین عمل در این ماه چیست؟ حضرت فرمود: یا اباالحسن افضل اعمال در این ماه ورع و پرهیز از محارم خداى عزّوجلّ است. سپس حضرت رسول گریه کرد، عرض کردم یا رسول‌الله چه چیز تو را گریان کرد؟ حضرت فرمود: اى على، به خاطر آن چه در این ماه براى تو پیش مى‌آید گریه کردم، تو براى خداى خود نماز مى‌خوانى و در حال نماز هستى شقى‌ترین اولین و آخرین و بدترین خلق اولین و آخرین، پى کننده ناقه صالح ضربه‌اى بر بالاى پیشانى تو مى‌زند که ریشت از آن رنگین مى‌شود.
على علیه السّلام فرمود: عرض کردم این کار با سلامتى دینم واقع مى‌شود؟ حضرت فرمود: دینت سالم مى‌ماند، سپس فرمود: یا على کسى که تو را به کشد مرا کشته و هرکس که باتو دشمنى کند با من دشمنى کرده، و هر کس که به تو بد بگوید به من بد گفته، به علت این که تو از من هستى، روح تو از روح من است، سرشت و طینت تو از سرشت و طینت من است، خداى عزّوجلّ مرا و تو را خلق کرد، مرا وتو را برگزید، مرا براى پیغمبرى اختیار کرد و تو را براى امامت، کسى که منکر امامت تو شود منکر نبوت من شده است.
فرمود یاعلى تو وصى منى و تو پدر دو پسر منى و تو شوهر دختر منى و تو خلیفه منى بر امت من در حال حیاتم و بعد از موتم. امر تو امر من است، نهى تو نهى من است. قسم به آن کسى که مرا به پیغمبرى مبعوث کرد و بهترین مردم قرار داد تو حجت خدائى بر خلق خدا و تو امین خدائى بر راز و سرّ خدا و تو خلیفه خدائى در میان خلق خدا.
بیان رسا، ج۱، صص ۵۲-۵۹